مرز باریکی میان حوزه کاری مدیر پروژه و مدیر محصول وجود دارد. این مرز در زبان انگلیسی باریک تر هم می شود، چرا که Project Manger و Product Manger در حالت نوشتاری هم مشابه یکدیگر بوده و تنها در دو حرف با هم تفاوت دارند.
در بسیاری از شرکت ها، به دلیل هم پوشانی و شباهت حوزه کاری مدیر پروژه و مدیر محصول، هر دو نقش را یکی کرده و کار را به یک نفر می سپارند. این کار نه فقط در ایران بلکه در سایر کشورها هم متداول است اما باز هم این دلیل نمی شود که نقش هر دو را یکی بدانیم! سوال اینجاست که هرکدام دقیقا چه کاری انجام می دهند؟
مدیر پروژه یا مدیر محصول، مسئله این است!
۱- مدیر پروژه : مدیر فرآیند
فرض کنید می خواهیم یک اپلیکیشن را توسعه دهیم. برای این کار، از صفر تا صد فرآیند توسعه (یعنی دریافت نیاز مشتری، فرآیند طراحی، برنامه نویسی، تست و تحویل) آن را به عنوان یک «پروژه» تعریف می کنیم. پروژه ای که افراد مختلف از تیم های گرافیک، فنی، تست و مدیریت در پیشبرد آن دخیل هستند.
برای اینکه پروژه به سرانجام برسد باید موارد زیر مو به مو اجرا شوند:
- ریسورس های مورد نیاز تعیین شوند.
- وظایف هر تیم مشخص شود.
- فازها و زمان بندی آن ها با توجه به حجم پروژه و ریسورس های موجود تعیین گردد.
- باید مانند یک عقاب مواظب DeadLine فازهای پروژه بود که یک وقت خدای ناکرده از حد خود تجاوز نکنند!
- بررسی و یا حتی پیش بینی ریسک های یک پروژه
- هندل کردن هزینه پروژه
مدیر پروژه علاوه بر اینکه موارد بالا را انجام می دهد، باید یک چشمش به ذینفعان پروژه (Stakeholders) و منافع آن ها باشد و چشم دیگرش به بودجه و زمان بندی ها که در نهایت، باید همه آن ها روند رضایت بخشی داشته باشند.
۲- مدیر محصول : یار ابدی محصول
اگر به اپلیکیشنی که در بالا اشاره کردیم به عنوان یک محصول (و نه یک پروژه) نگاه کنیم، اول از همه و قبل از شروع کار باید مشخص کنیم که :
- نیازهای مشتری چیست؟
- برای رسیدن به نتیجه دلخواه، اپلیکیشن باید چه ویژگی ها و قابلیت هایی داشته باشد؟
- محدوده کار یا اصطلاحا scope آن چه قدر است؟
- محصول بعد از ساخته شدن باید چه مراحلی را طی کند؟
- برای تولید محصول در عالی ترین سطح ممکن (با توجه به شرایط) باید چه کار کرد؟
« مدیر محصول » چشم انداز را مشخص می کند و برعکس مدیر پروژه تنها در بخش مشخصی از حیات محصول نقش دارد. در واقع « مدیر محصول » از زمان بسته شدن نطفه ایده پروژه تا ورود آن به بازار و یا حتی مرگ (احتمالی) آن در صورت نبود تقاضای بازار قدم به قدم پیش می رود.
مدیر محصول و مدیر پروژه در مراحل حیات یک محصول، هر کدام نقش خود را ایفا می کنند. به نوعی می توان گفت که نقشه و استراتژی اولیه را مدیر محصول طرح ریزی می کند و مدیر پروژه، بر اجرای آن نظارت دارد.
وجه مشترک مدیر محصول و مدیر پروژه
وجه مشترک مدیر محصول و مدیر پروژه این است که تعداد افرادی که فرق بین نقش کاری آن ها را می دانند (به جز خودشان)، زیاد نیست! همچنین وظیفه هر کدام از آن ها با دیگری هم پوشانی دارد و به همین دلیل هر دو نفر می توانند در هر یک از این نقش ها فعالیت داشته باشند.
مورد آخر هم بین خودمان بماند: هم مدیر پروژه و هم مدیر محصول معمولاً زندگی فلاکت باری دارند! چرا که باید به زمین و زمان (از تیم های مختلف پروژه گرفته تا مدیر شرکت و مشتریان) جواب پس دهند و درصورتی که کار مطابق با روند پیش بینی شده جلو نرود، اولین یقه موجود برای گرفتن و بازخواست کردن، یقه آن ها است!